جایگاه هویت ملی در کتاب های درسی پایه 11،10 و 12 در افغانستان

دستیابی به هویت ملی در جامعه ای نظیر افغانستان که از خرده هویت های زبانی، مذهبی، نژادی، قومی و قبیله ای تشکیل شده است از آرمان های دیرینه این سرزمین است. در این راستا نظام آموزش و پرورش که بیشترین سرمایه انسانی را در اختیار دارد، توسط کتاب های درسی در تقویت هویت ملی تأثیر گذار است. بدین منظور این پژوهش با هدف شناسایی مولفه های هویت ملی، چگونگی و میزان توجه به این مولفه ها در کتاب های درسی زبان و ادبیات دری و فرهنگ سال 1390دور? لیسه انجام شد. ابعاد هفتگانه هویت ملی حاجیانی (1379) الگوی نظری در این پژوهش قرار گرفت. این پژوهش از نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی و کیفی صورت گرفت. جامعه پژوهش، کلیه کتاب های درسی دور? لیسه در افغانستان است. نمونه آماری 6 کتاب درسی زبان و ادبیات دری و فرهنگ دوره لیسه انتخاب شد. واحد تحلیل مضمون (متن، تصویر، پرسش و فعالیت) است. نتایج این پژوهش نشان داد که در مجموع کتاب های درسی زبان و ادبیات دری و فرهنگ دوره لیسه از نظر تحلیل محتوای کمی و کیفی از ابعاد هفتگانه هویت ملی بطور نامتوازن استفاده شده است. اما نوع پرداختن به ابعاد هفتگانه هویت ملی در دو کتاب درسی متفاوت است. کتاب های درسی زبان و ادبیات دری با ایجاد دلبستگی و احساس تعلق مشترک به اجداد و نیاکان این سرزمین موجبات تمایز و تشابه این خاک و بوم را از سایر سرزمین ها بحیث هویت ملی فراهم آورده است. اما کتاب های درسی فرهنگ دوره لیسه تلاش نموده تا ابعاد هفتگانه هویت ملی را با تفکیک ولایت ها و مناطق مختلف این سرزمین، تقویت نماید. این در حالیست که این مسئله را به هویت اجتماعی بزرگ بنام ملت پیوند نداده است. به عبارتی دیگر؛ هویت ولایتی و منطقه ای بر هویت ملی و همگانی ترجیح داده شده است.